Dania: 10 rozwiązań dla gospodarki cyrkularnej

Zasoby Ziemi są ograniczone, a jej ludność ma do 2050 roku wzrosnąć do 9 miliardów. W tej sytuacji coraz pilniejsze staje się przestawienie gospodarki z linearnego modelu weź-zrób-wyrzuć, na model, w którym ekonomiczna wartość zasobów będzie w pełni wykorzystywana.

Przestawiamy dziesięć wdrożonych w Danii rozwiązań oraz ich praktyczne zastosowania, by pokazać, że cyrkularny model gospodarki może być podstawą solidnej strategii biznesowej ułatwiającej dotarcie do nowych rynków, motywującej do innowacji i ograniczającej koszty produkcji.

1. Kalundborg Symbiosis – pierwsza na świecie symbioza przemysłowa
Symbiosis w Kalundborg w Danii to miejsce, w którym produkty uboczne i odpady jednej firmy są wykorzystywane przez inne firmy jako surowce. Zasadą symbiozy przemysłowej jest łączenie logiki naturalnego ekosystemu z racjonalnością systemu gospodarczego. Dzięki lokalnej współpracy firmy publiczne i prywatne kupują od siebie nawzajem produkty uboczne, dzięki czemu osiągają wzajemne zyski oraz korzyści dla środowiska naturalnego. W Kalundborg symbioza zaczęła funkcjonować ponad czterdzieści lat temu i dziś jest jednym z najbardziej znanych i najczęściej opisywanych symbioz przemysłowych na świecie. Stała się również inspiracją dla innych przedsiębiorców, którzy chcieli produkować więcej za mniej. Jest kojarzona jako pierwszy tego typu ośrodek na świecie, a w Danii stała się zachętą do tworzenia kolejnych symbioz.

W Kalundborg działają zarówno firmy ze światowej czołówki, jak i firmy mniejsze – wszystkie jednak, bez względu na wielkość, osiągają oczywiste korzyści:
•    Ograniczenie kosztów oraz emisji zanieczyszczeń
•    Wzrost przy mniejszym zużyciu zasobów
•    Zwiększona konkurencyjność
•    Prężność i elastyczność.

2. System cyrkularnej subskrypcji
VIGGA, duński producent odzieży dla dzieci, działa w modelu cyrkularnym. Jego nowatorska idea to stworzenie nowego systemu wspólnego korzystania z produktów. VIGGA oferuje swoim klientom subskrypcję, w ramach której dostają wysokiej jakości dziecięce ubrania wyprodukowane we właściwych warunkach i dostępne za niewielką cenę. Jest to możliwe, ponieważ każde z ubrań jest noszone kolejno przez wiele dzieci.
•    Klienci płacą co miesiąc sumę, za którą otrzymują dwadzieścia sztuk odzieży w rozmiarze ich dziecka.
•    Gdy dziecko z nich wyrasta, dostają nowy zestaw ubrań o jeden rozmiar większych.
•    Zwrócone firmie ubrania przechodzą kontrolę jakości i trafiają do profesjonalnej pralni.
•    Następnie zostają przekazane kolejnemu dziecku i koło się zamyka.

System ten zachęca firmy odzieżowe do produkowania odzieży możliwie najwyższej jakości, bo im lepsza jakość, tym więcej dzieci będzie mogło z niej korzystać – a to oznacza większe przychody. Poza tym umożliwił on zredukowanie wyrzucanej na śmietnik odzieży o 70 do 85 procent.

3. Koncepcja cyrkularnego podróżowania
Jednym z najsłabiej wykorzystywanych zasobów w dzisiejszym świecie są niewątpliwie samochody. W Danii przeciętne auto wozi po drogach 1,4 osoby i przez 23 godziny dziennie zajmuje cenną przestrzeń parkingową. Puste fotele samochodowe są oznaką nadwyżki mocy produkcyjnych branży motoryzacyjnej. Ta nieefektywność nie tylko ma negatywny wpływ na środowisko naturalne, ale jest też kosztowna dla właścicieli samochodów. Platforma GoMore oferuje kierowcom możliwość zabierania pasażerów w planowaną przez nich podróż. Dzięki temu w samochodach jest więcej ludzi, a na drogach mniej samochodów, dzięki czemu użytkowanie dróg staje się łatwiejsze.

Korzysta na tym również środowisko. Podróż jest tańsza zarówno dla kierowcy, jak i dla pasażera. Platforma GoMore powstała w 2005 roku i od tego czasu zainteresowało się nią ponad milion użytkowników. W samej Danii wykupiono ponad 300 tysięcy przejazdów, co uczyniło z GoMore europejskim liderem wspólnego użytkowania samochodów i jedną z największych skandynawskich firm wspólnej konsumpcji.

4. Recykling sztucznej murawy
Firma Re-Match opatentowała przełomową technologię rozdzielania sztucznej murawy na czyste składniki, które można poddać recyklingowi lub wykorzystać do powtórnego użycia z tym samym lub innym przeznaczeniem. Re-Match potrafi oddzielić wszystkie elementy zużytej syntetycznej murawy i przekształcić je w gumowe granulki, piasek i plastikowe włókna. Technologia jest tak efektywna, że prawie 100% składników można wykorzystać powtórnie lub zutylizować. Każdy zakład Re-Match jest w stanie przerobić rocznie 40 000 ton zużytej sztucznej murawy i wytworzyć z niej czyste, oddzielone od siebie składniki możliwe do wykorzystania na innych stadionach w dowolnym miejscu na świecie.

5. Pierwsza na świecie biodegradowalna butelka na piwo
Dla Carlsberg Group jednym z największych wyzwań jest problem opakowań, ponieważ generują one około 45% emisji CO2 firmy. Carlsberg chce ograniczyć tę wielkość, zachęcając klientów do recyklingu szkła, minimalizując jego zużycie i wprowadzając nowe, przyjazne dla środowiska opakowania. Nawiązał więc współpracę z duńską firmą ecoXpac, Duńskim Funduszem Innowacji i Duńskim Uniwersytetem Technicznym w celu stworzenia pierwszej na świecie w pełni biodegradowalnej butelki na piwo wykonanej z włókien drzewnych – Green Fiber Bottle. Będzie ona tak lekka jak butelka PET, ale będzie nad nią miała tę przewagę, że zostanie stworzona z surowca biologicznego.

Projekt jest realizowany w ramach Carlsberg Circular Community, czyli Cyrkularnej Społeczności Carlsberga, powołanej przez grupę platformy, której celem jest opracowywanie we współpracy z partnerami z całego świata przyjaznych dla środowiska produktów. Społeczność zmierza do wyeliminowania pojęcia odpadów, promując w świecie wyczerpujących się zasobów gospodarkę cyrkularną.

6. Ukryty potencjał mąki ziemniaczanej
Duńska firma KMC zajmująca się przetwórstwem ziemniaków i wytwarzająca z nich rozmaite produkty dla przemysłu spożywczego jest pionierem w czerpaniu wartości z własnych produktów ubocznych. Jej siedziba znajduje się w środkowej Jutlandii, ale ma ona zakłady w różnych częściach kraju, w pobliżu jej dostawców, czyli rolników uprawiających ziemniaki. Od czasu wprowadzenia na rynek pozyskiwanych z ziemniaków białek spożywczych w latach 80. XX wieku KMC udoskonala technologie wykorzystania odpadów powstających przy produkcji mąki ziemniaczanej. W 2005 roku firma zaczęła przetwarzać błonnik ziemniaczany na wartościowy, bogaty w proteiny dodatek wykorzystywany w przemyśle spożywczym.

7. Powtórne wykorzystanie starych cegieł
Założyciele spółki Gamle Mursten (w dosłownym tłumaczeniu: „Stare Cegły”) uznali, że cegły rozbiórkowe nie muszą trafiać na wysypisko. Od czasu swego powstania Gamle Mursten zwiększyła skalę działania i dziś jest dużą firmą stosującą opatentowaną przez siebie technologię oczyszczania starych cegieł bez użycia środków chemicznych. Cegły są czyszczone metodą wibracyjną, a następnie, jedna po drugiej, sprawdzane pod względem jakości. Po przejściu kontroli trafiają do magazynu, skąd wysyła się je do odbiorców.

Technologia ta pozwala zaoszczędzić 95% energii potrzebnej do wyprodukowania nowych cegieł, jest więc zgodna z modelem gospodarki cyrkularnej – zasoby wytworzone przez jedno pokolenie są wykorzystywane przez pokolenia następne. Każde dwa tysiące „uratowanych” cegieł oznaczają zmniejszenie emisji CO₂ o jedną tonę. Gdy firmy Realdania Byg i 3XN Architects wykorzystały 300 000 starych cegieł przy budowie hotelu Castle of Hindsgavl, w rezultacie do środowiska trafiło o 150 ton dwutlenku węgla mniej.

8. Starą wełnę izolacyjną, fajans i sanitariaty można przerobić na nową wełnę izolacyjną
W Danii ponad 30% odpadów powstaje w branży budowlanej, dlatego coraz więcej uwagi poświęca się metodom upcyklingu materiałów budowlanych, czyli takiego ich przetworzenia, w wyniku którego z materiałów niskiej jakości powstają materiały o jakości wyższej. Dawniej izolacyjna wełna mineralna trafiała na wysypiska śmieci, a pokruszony fajans, pochodzący głównie z wyrobów sanitarnych, był dodawany do kruszywa drogowego.

Dziś duńskie firmy wprowadzają nowe ekologiczne rozwiązania. Odpady budowlane trafiają do RGS90 - firmy specjalizującej się w ich przetwarzaniu, sortowaniu i recyklingu. Wszystkie zbędne materiały zostają oddzielone. Wełnę mineralną ROCKWOOL i panele akustyczne ROCKFON oczyszcza się z elementów niepoddających się recyklingowi i granuluje. Fajans i fajansowe wyroby sanitarne kruszy się i wysyła do zakładów produkujących wełnę mineralną ROCKWOOL, gdzie z tych wszystkich odpadów robi się nowe maty izolacyjne, które w przyszłości również będzie można poddać recyklingowi.

9. Energooszczędne pompy Grundfos
Pompy to urządzenia obecne w różnych zakładach przemysłowych. Są niezbędne w mleczarniach, browarach, rzeźniach, zakładach tekstylnych i chemicznych, elektrowniach i na statkach. Jednak ponad dwie trzecie działających obecnie pomp jest nieefektywnych – ich zużycie energii jest za wysokie, czasem aż o 60%. Poza tym są zwykle za duże i często pracują bez przerwy na maksymalnej prędkości. Zastąpienie nieefektywnych pomp daje znaczące oszczędności, ogranicza marnotrawienie energii i minimalizuje ślad środowiskowy. W zakładach japońskiej firmy Yokohama Rubber Grundfos wymienił główną pompę dostarczającą wodę do instalacji chłodzącej linię produkcyjną. Koszty zużycia energii spadły o ponad 50%, zmalała również emisja CO2. Również w rozsianych po świecie zakładach Grundfosa wymieniono wszystkie nieefektywne pompy na nowe urządzenia, dzięki czemu udało się ograniczyć roczne zużycie energii o 8 000 000 kWh.

10. Optymizacja produktów ubocznych
Danish Crown, jeden z największych na świecie producentów wieprzowiny, to spółdzielnia duńskich hodowców, którzy są jednocześnie jej właścicielami i dostawcami. W całym łańcuchu wartości funkcjonującym między gospodarstwem hodowlanym a rzeźnią pojawiają się liczne okazje do optymalizacji produktów ubocznych i odpadów. Menedżerowie z Danish Crown wyznają zasadę, w myśl której łańcuch wartości jest tak silny, jak silne jest jego najsłabsze ogniwo, dlatego firma jest dziś jednym z najbardziej efektywnych producentów mięsa na świecie. Było to możliwe dzięki temu, że skupiła się nie tylko na produkcji wieprzowiny, lecz zajęła się także recyklingiem i wywarzaniem innych produktów, takich jak energia odnawialna, paliwa, żywność i substancje wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym. Efektywność gospodarowania zasobami jest jednym z kluczowych czynników jej sukcesu.

Firma inwestuje w ogniwa łańcucha wartości, czyli w chów trzody, modernizację chlewni, optymalizację procesu żywienia, poprawę efektywności wykorzystania energii i wody, a także w logistykę oraz utylizację odpadów. Wszystkie te działania są ze sobą wzajemnie powiązane, co sprawia, że łańcuch wartości staje się również łańcuchem przepływu wiedzy. Dzięki tej filozofii Danish Crown produkuje więcej za mniej, tworząc dodatkową wartość dla klientów, dostawców i właścicieli oraz dla całego społeczeństwa, klimatu i środowiska naturalnego.

Źródło: stateofgreen.com
Zdjęcia: absfreepic.com