Zagraniczni pracownicy w Norwegii mają prawo do ubezpieczeń społecznych na równi z Norwegami – wszyscy muszą jednak spełniać określone kryteria. Główny wymóg dotyczy osiągania dochodu i odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne (trygdeavgift) w tym kraju. Dzięki temu imigranci mogą liczyć na pomoc od państwa również w utrzymaniu dzieci.

W artykule przedstawimy najważniejsze informacje na temat przyznawania najbardziej popularnych świadczeń na dzieci, z których korzystają Polacy pracujący w Norwegii. Urząd odpowiedzialny za wypłacanie niżej opisanych zasiłków to NAV (Arbeids- og velferdsetaten), czyli norweski Urząd Pracy i Polityki Socjalnej.

Zasiłek rodzinny

Podstawowym świadczeniem na dzieci jest zasiłek rodzinny (barnetrygd), przyznawany na wychowanków w wieku od 0 do 18 lat. Prawo do zasiłku nabywa się już po miesiącu pracy w Norwegii, a więc przysługuje on także pracownikom sezonowym.

Dzięki porozumieniu o EOG, dziecko objęte świadczeniem nie musi przebywać w Norwegii, o ile osoba wnioskująca uczestniczy w opiece nad dzieckiem i ma z nim wspólne zameldowanie w kraju zamieszkania dziecka w obrębie EOG. Oznacza to, że można otrzymywać zasiłek również na dziecko mieszkające w Polsce, jeśli jeden z jego rodziców pracuje w Norwegii. Kwota zasiłku rodzinnego to 970 NOK miesięcznie na każde dziecko.

Zasiłek opiekuńczy

Na podobnych zasadach przyznaje się zasiłek opiekuńczy  (kontantstøtte). Podstawową różnicę stanowi wiek dziecka – świadczenie to przysługuje rodzicom dzieci w okresie od 13 do 23 miesiąca życia. Ma ono pomóc pokryć zwiększone w tym czasie wydatki na podopiecznych i można je pobierać jednocześnie z zasiłkiem rodzinnym. Tak jak w przypadku zasiłku rodzinnego, zasiłek opiekuńczy również można pobierać na dziecko mieszkające w Polsce, gdy jest ono zameldowane w tym samym miejscu co wnioskujący. Pełna kwota zasiłku to 6 000 NOK miesięcznie na jedno dziecko. Wymogiem pobierania kontantstøtte jest samodzielne opłacanie opieki nad dzieckiem. Jeśli uczęszcza ono do przedszkola lub żłobka z dofinansowaniem państwowym, wysokość świadczenia redukuje się odpowiednio do ilości godzin w danej placówce. Na dzieci przebywające w żłobku 20 godzin w tygodniu lub więcej nie wypłaca się zasiłku.

Zasiłek rodzicielski

Norweski zasiłek rodzicielski (foreldrepenger) to świadczenie przysługujące rodzicom po urodzeniu lub adopcji dziecka – w drugim przypadku do 15 roku życia dziecka. Składa się ono z zasiłku macierzyńskiego (mødrekvote), ojcowskiego (fedrekvote) i części wspólnej (fellesperiode). Łącznie zasiłek rodzicielski można pobierać przez 49 tygodni ze 100% stawki lub 59 tygodni z 80% stawki.

Aby móc pobierać świadczenie, przynajmniej jedno z rodziców musi mieć do niego prawo, przez co rozumie się osiąganie dochodu w Norwegii przez minimum 6 z 10 miesięcy przed przejściem na urlop rodzicielski. Roczny dochód musi przy tym wynieść co najmniej 0,5 G (stawki bazowej norweskich ubezpieczeń społecznych), co w 2015 roku wynosi 45 034 NOK.

Okres pobierania zasiłku przez obojga rodziców prezentuje się następująco.

3 tygodnie przed porodem oraz 6 tygodni po porodzie są zarezerwowane dla matki. Jeśli tylko matka wypracowała sobie prawo do rodzicielskiego, cały okres zasiłku przypada na nią – 49 lub 59 tygodni w zależności od wybranej stawki. Natomiast jeśli tylko ojciec osiągnął wymagany dochód, może pobierać zasiłek przez 40 tygodni ze 100% stawki lub 50 tygodni z 80% stawki. W takim przypadku stawia się jednak wymóg aktywności matki, tzn. pracy lub nauki na co najmniej 75% etatu. Jeśli aktywność wynosi mniej niż 75% etatu, zasiłek zostaje odpowiednio zredukowany.

Zasiłek można pobierać na dziecko w Polsce. Możliwe jest także łączenie zasiłku z pracą oraz przenoszenie części okresów zasiłkowych na później, w tym celu trzeba odpowiednio wcześnie złożyć wniosek do NAV.

Jednorazowa zapomoga

Matka, która nie wypracowała prawa do zasiłku macierzyńskiego, może otrzymać jednorazową zapomogę   z tytułu urodzenia lub adopcji dziecka (engangstønad ved fødsel og adopsjon). Tak zwane becikowe wypłaca się po narodzinach lub adopcji dziecka do 15 roku życia i w 2015 roku wynosi 44 109 NOK. Warunkiem otrzymania zapomogi jest członkostwo w norweskim systemie ubezpieczeń w chwili narodzin lub adopcji dziecka.

Zapomogę w niektórych przypadkach przyznaje się ojcu. Dotyczy to sytuacji, gdy matka dziecka zmarła (nie pobierając wcześniej zapomogi) lub straciła prawa rodzicielskie i ojciec przejął opiekę rodzicielską. Becikowe otrzymać mogą również samotni ojcowie adoptujący dzieci do lat 15.

Zasiłek ciążowy

Zasiłek ciążowy  mogą otrzymać kobiety, które nie mogą kontynuować pracy, gdyż mogłaby ona stanowić zagrożenie dla ciąży – taką opinię musi wydać lekarz lub położna. Za warunki zagrażające ciąży uznaje się np. pracę fizyczną lub pracę przy substancjach chemicznych. Wymogiem jest brak możliwości zmiany stanowiska i zorganizowania innych prac przez pracodawcę. Kobieta wnioskująca o świadczenie musi osiągnąć roczny dochód w wysokości minimalnie 0,5 G - 45 034 NOK, przy czym minimalny okres zatrudnienia to 4 tygodnie. Możliwe jest pobieranie zasiłku częściowo i kontynuowanie pracy w mniejszym wymiarze.

Zasiłek z tytułu opieki nad chorym dzieckiem

Zasiłek z tytułu opieki nad chorym dzieckiem (omsorgspenger) ma za zadanie zrekompensować utratę dochodu pracownikom, osobom samozatrudnionym i freelancerom, którzy z powodu opieki nie mogą wykonywać pracy. Prawo do zasiłku przysługuje do momentu ukończenia przez dziecko 12 lat. Jeśli podopieczny jest chronicznie chory lub niepełnosprawny, można wnioskować o zasiłek do 18 roku życia dziecka. Zasadniczym wymogiem jest praca przez 4 ostatnie tygodnie i utrata dochodu.

Zasiłek pielęgnacyjny

Osoby, które zajmują się chorym dzieckiem bądź inną bliską osobą w terminalnej fazie życia, mogą otrzymać zasiłek pielęgnacyjny (pleiepenger). Aby móc otrzymywać zasiłek, należy spełnić wymóg osiągania dochodu przez co najmniej 4 tygodnie przed pobieraniem świadczenia oraz utraty dochodu z powodu opieki nad chorą osobą. Prawo do zasiłku mają osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem do lat 12, które jest hospitalizowane lub poddane leczeniu klinicznemu. Jeśli dziecko jest przewlekle chore lub niepełnosprawne, granica zwiększa się do 18 lat. W przypadku opieki nad osobą upośledzoną umysłowo, mającą poważną lub zagrażającą życiu chorobę, zasiłek przyznawany jest bez względu na wiek.

Inne świadczenia na dzieci

Oprócz wyżej wymienionych zasiłków można otrzymać dodatki na dzieci, np. dodatek na opiekę nad dzieckiem do zasiłku dla bezrobotnych   (dagpenger) lub zasiłku rehabilitacyjnego (arbeidsavklaringspenger). Osoby samotnie wychowujące dziecko mogą otrzymać rozszerzony zasiłek rodzinny (utvidet barnetrygd), czyli standardowy zasiłek rodzinny plus dodatkowe 970 NOK każdego miesiąca.

Autor: Anita Arcimowicz, Firma Multinor

Źródło: www.multinor.no

Zdjęcie: CH/Visitnorway.com