Intensywna debata na temat jakoÅ›ci szwedzkiej edukacji trwa już od dekady. MiÄ™dzynarodowe badania, przeprowadzone w ostatnich latach przez takie organizacje jak PISA i TIMSS, wskazywaÅ‚y na niższy poziom wiedzy szwedzkich dzieci, w porównaniu do ich zagranicznych rówieÅ›ników. Aby zatrzymać ten ujemny trend, a jednoczeÅ›nie podnieść status zawodu nauczyciela, Szwecja wprowadziÅ‚a szereg reform w swoim systemie szkolnictwa. Oto najistotniejsze zmiany.

• • Nowa ustawa edukacyjna

Szwedzka Ustawa Edukacyjna z 2011 roku zawiera podstawowe zasady i postanowienia dotyczące edukacji obowiązkowej i dalszej, przedszkoli, opieki pozaszkolnej oraz edukacji dla dorosłych. Promuje ona głębszą wiedzę, wolność wyboru oraz bezpieczeństwo ucznia.

• Nowe programy

W dniu 1 lipca 2011 roku weszÅ‚y w życie nowe skonsolidowane programy nauczania dla szkóÅ‚ obowiÄ…zkowych dla wszystkich uczniów, szkóÅ‚ Sami, szkóÅ‚ specjalnych oraz liceów. Programy nauczania obejmujÄ… nowe cele ogólne, wytyczne oraz zakres materiaÅ‚u dla poszczególnych przedmiotów. Program nauczania przedszkolnego zawiera jednoznaczne cele dotyczÄ…ce rozwoju jÄ™zykowego i komunikacyjnego dzieci oraz cele w zakresie nauki i technologii. Oceny postÄ™pów uczniów w nauce w 3., 6. i 9. roku edukacji obowiÄ…zkowej przeprowadzane sÄ… na podstawie krajowych testów z poszczególnych przedmiotów, które sÄ… obowiÄ…zkowe dla wszystkich. Wprowadzono także nowe wymogi kwalifikacyjne w niektórych obszarach, np. dla szkóÅ‚ Å›rednich.

•  Nowy system ocen

Stary szwedzki system ocen, na który skÅ‚adaÅ‚y siÄ™ nastÄ™pujÄ…ce oceny: zdane (G), zdane z wyróżnieniem (VG), zdane ze specjalnym wyróżnieniem (MVG) i nie zdane (IG), zostaÅ‚ zastÄ…piony nowÄ… skalÄ… ocen od A do F. A do E to oceny wskazujÄ…ce na zaliczenie, podczas gdy F to ocena niedostateczna. Od semestru jesiennego 2012 roku oceny te sÄ… stosowane w 6. klasie.

• Wprowadzenie certyfikatów dla nauczycieli

PoczÄ…wszy od 1 grudnia 2013 roku nauczyciele pracujÄ…cy w szkoÅ‚ach, zerówkach i żłobkach w oparciu o staÅ‚e umowy o pracÄ™ muszÄ… posiadać certyfikaty zawodowe. Ta decyzja, która byÅ‚a krokiem milowym w szwedzkiej polityce edukacyjnej, ma na celu podniesienie statusu zawodu nauczyciela i wsparcie rozwoju zawodowego, co w konsekwencji doprowadzi do wzrostu jakoÅ›ci edukacji.

• Dziesięć lat nauki

Szwedzka Ustawa Edukacyjna przewiduje, że wszystkie dzieci i mÅ‚ode osoby majÄ… mieć równy dostÄ™p do edukacji – niezależnie od swojej pÅ‚ci, miejsca zamieszkania czy też czynników spoÅ‚ecznych i ekonomicznych.
Obecność w szkole jest obowiÄ…zkowa dla wszystkich dzieci wÅ‚Ä…cznie do 9. klasy (poczÄ…wszy od 7. roku życia). DziÅ› prawie wszystkie dzieci chodzÄ… także do nieobowiÄ…zkowej zerówki w wieku 6 lat (sexårsverksamhet). W praktyce oznacza to w sumie 10 lat edukacji.

• SzkoÅ‚y dla różnych potrzeb

ObowiÄ…zkowa edukacja obejmuje także szkoÅ‚y Sami, szkoÅ‚y specjalne (specialskolor) oraz programy dla uczniów upoÅ›ledzonych intelektualnie (särskolor). SzkoÅ‚y specjalne przeznaczone sÄ… dla uczniów którzy majÄ… problemy ze sÅ‚uchem, poważne problemy jÄ™zykowe lub u których problemom ze wzrokiem towarzyszÄ… inne niepeÅ‚nosprawnoÅ›ci.

• Przedszkole i zerówka

Przedszkole (förskola) jest dostÄ™pne dla wszystkich dzieci w wieku 1-5 lat. WÅ‚adze miejskie majÄ… obowiÄ…zek zapewnić takÄ… opiekÄ™ dzieciom, których rodzice pracujÄ… lub studiujÄ…. Ponad 8 z 10 dzieci w wieku 1-5 spÄ™dza tam część dni w Å›rodku tygodnia.
Wszystkim dzieciom oferowane jest miejsce w nieobowiÄ…zkowej zerówce rozpoczynajÄ…cej siÄ™ w semestrze jesiennym roku, w którym koÅ„czÄ… 6 lat, a koÅ„czÄ…cej siÄ™ w momencie rozpoczÄ™cia edukacji obowiÄ…zkowej. Celem zerówki jest stymulacja rozwoju i procesu uczenia siÄ™ każdego z dzieci oraz stworzenie podstawy dla ich dalszej edukacji.

• Edukacja obowiÄ…zkowa

Po szkole podstawowej (lågstadiet) [1–3 rok nauki] nastÄ™puje szkoÅ‚a Å›rodkowa (mellanstadiet) [4–6 rok nauki] a nastÄ™pnie gimnazjum (niższa szkoÅ‚a Å›rednia (högstadiet) [ 7–9 rok nauki]. Dzieci w wieku 6-13 lat mogÄ… korzystać także z opieki pozaszkolnej przed lekcjami i po nich. Opieka taka dostÄ™pna jest w Å›wietlicy, rodzinnym domu opieki dziennej lub w ramach programu pozalekcyjnego.

• Liceum

Nauka w liceum jest opcjonalna i bezpÅ‚atna. Jej program trwa trzy lata. Prawie wszyscy uczniowie koÅ„czÄ…cy edukacjÄ™ obowiÄ…zkowÄ… rozpoczynajÄ… naukÄ™ w liceum. Aby zostać przyjÄ™tym do programu krajowego uczniowie muszÄ… zdać szwedzki lub szwedzki jako drugi jÄ™zyk, angielski i matematykÄ™. Na potrzeby liceum uczniowie muszÄ… zaliczyć dziewięć dodatkowych przedmiotów, co Å‚Ä…cznie daje dwanaÅ›cie. Na potrzeby programu zawodowego uczniowie muszÄ… zaliczyć pięć dodatkowych przedmiotów, co Å‚Ä…cznie daje osiem.

• Prawo do opieki zdrowotnej

Wszyscy uczniowie majÄ… bezpÅ‚atny dostÄ™p do lekarza szkolnego, pielÄ™gniarki, psychologa i pracownika spoÅ‚ecznego. Aby poprawić stan zdrowia uczniów rzÄ…d przeznaczyÅ‚ 650 mln SEK (90,6 mln USD, 71,7 mln EUR) do wydania w latach 2012-2015.
Dwie ustawy: Szwedzka Ustawa Edukacyjna i Szwedzka Ustawa o PrzeciwdziaÅ‚aniu Dyskryminacji chroniÄ… dzieci i uczniów przed dyskryminacjÄ… i poniżajÄ…cym traktowaniem. Zasadniczo chodzi o to, że osoby kierujÄ…ce zerówkami, szkoÅ‚ami i programami edukacyjnymi dla dorosÅ‚ych sÄ… odpowiedzialne za egzekwowanie zakazu dyskryminacji i poniżajÄ…cego traktowania oraz promocjÄ™ równego traktowania.

• Informatyka ważnym elementem procesu uczenia

Zgodnie z programem edukacji obowiÄ…zkowej, szkoÅ‚y odpowiedzialne sÄ… za dopilnowanie, aby każdy uczeÅ„ byÅ‚ w stanie korzystać z nowoczesnych technologii, które sÄ… narzÄ™dziem umożliwiajÄ…cym poszukiwanie wiedzy, komunikacjÄ™, kreatywność i uczenie siÄ™. Podobny program obowiÄ…zuje także na kolejnym etapie edukacji.
W miejskich szkoÅ‚ach podstawowych Å›rednio na komputer przypada 6 uczniów, natomiast w niezależnych szkoÅ‚ach podstawowych 4,5 ucznia. Liczba uczniów na komputer w miejskich liceach wynosi 2,5, podczas gdy w niezależnych liceach 1,6.
Åšrednio 96% uczniów deklaruje, że ma dostÄ™p do komputera i internetu w szkole.

• Niezależne szkoÅ‚y

Liczba niezależnych szkóÅ‚ w Szwecji roÅ›nie, a dziÅ› możliwość wyboru szkoÅ‚y postrzegana jest jako rzecz godna poparcia.
RzÄ…d szwedzki wspiera tworzenie niezależnych szkóÅ‚, które muszÄ… uzyskać zatwierdzenie kuratorium i realizować krajowe programy nauczania. W 2010 roku okoÅ‚o 10% instytucji szkolnych byÅ‚o prowadzonych przez podmioty prywatne. Do szkóÅ‚ niezależnych uczÄ™szcza 12% uczniów szkóÅ‚ obowiÄ…zkowych i 24% uczniów na kolejnym etapie edukacji. Ponadto dziaÅ‚a kilka szkóÅ‚ miÄ™dzynarodowych, których programy sÄ… zgodne z programami realizowanymi w poszczególnych krajach. SzkoÅ‚y te sÄ… częściowo finansowane przez rzÄ…d i przeznaczone sÄ… gÅ‚ównie dla dzieci obywateli innych paÅ„stw przebywajÄ…cych w Szwecji przez ograniczony czas.

ŹródÅ‚o:
http://sweden.se/society/education-in-sweden/

Zdjęcie:
Cecilia Larsson Lantz/imagebank.sweden.se